Wat met seksualiteit na borstkanker?

Borstkanker. De diagnose haalt je lichaam, leven en emoties overhoop. Jij, je omgeving en je artsen focussen in de eerste plaats om de ziekte uit je lichaam weren. Je hebt wel wat anders aan je hoofd dan seks. Door de focus op behandelen rust op seks vaak een taboe in de zorgverlening. Maar misschien hebben jij en je partner net nood aan intimiteit en verbondenheid. Of ervaar je de terugkeer van zin in seks misschien als onwennig of onterecht.

Goed of fout bestaat niet: jij bepaalt zelf het ritme, samen met je partner. Pabo-seksuoloog Sara Taels vertelt welke noden en zorgen rond intimiteit en seksualiteit kunnen voorkomen tijdens en na borstkanker.

Een andere blik op jezelf

Door de ziekte en behandeling ondergaat je lichaam heel wat tijdelijke en permanente veranderingen. Wat de gevolgen daarvan zijn voor je seksualiteit, is iets waar zorgverleners vaak aan voorbijgaan. Al komt daar stilaan verandering in. Komt het onderwerp niet aan bod en wil je het er toch graag over hebben, durf het dan zelf aankaarten bij de borstverpleegkundige of oncoloog. Zo kun je meteen samen zoeken naar oplossingen.

Wat kun je verwachten?

Je zelfbeeld verandert door de operatie. Om een nieuw evenwicht en zelfbeeld te vinden moet je door een rouwproces. Laat het verdriet om wat is en was toe, en gun jezelf tijd. Borsten spelen vaak een belangrijke rol in het seksueel spel en zijn een erogene zone. Na een operatie oogt en voelt je borststreek anders. Je huid kan meer of minder gevoelig worden, door littekenpijn of gevoelloosheid.

Ook de behandeling kan je zin in seks doen afnemen.

• Door hormoontherapie kun je in de overgang belanden. Dat heeft een negatieve invloed op je zin in seks en veroorzaakt vaginale droogte.
• Radiotherapie kan je moe maken, en maakt je vaginaslijmvlies droger en gevoeliger. Het bestraalde weefsel wordt minder gevoelig.
• Chemo beschadigt ook gezonde cellen en verstoort de aanmaak van hormonen, waardoor je in de menopauze kunt belanden. Je loopt meer risico op vaginale infecties. De vaginawand wordt dunner en droger, en ook je huid kan anders aanvoelen. Daardoor kunnen aanrakingen onaangenaam worden. Op langere termijn kan chemo aanhoudende moeheid, littekenpijn of geheugenstoornissen veroorzaken. Allemaal factoren die intimiteit kunnen bemoeilijken.
• De behandeling van borstkanker heeft ook psychische gevolgen. Je kunt je angstig of neerslachtig voelen, prikkelbaarder zijn en moeilijk slapen. Heeft de behandeling gevolgen voor je vruchtbaarheid, dan kan dat ook een invloed hebben op je seksualiteitsbeleving.

Geen 'juiste' aanpak

Misschien hecht je minder belang aan seks en intimiteit dan voorheen. En dat is oké. Verlang je wel terug naar intiem contact met je partner, dan kan die stap erg groot lijken. Het is niet vanzelfsprekend om na een (borst)kankerdiagnose en -behandeling op seksueel vlak opnieuw de draad op te nemen. Je lichaam en geest dragen littekens, en dat moet je eerst kunnen aanvaarden. Het kan een drempel zijn om je partner opnieuw toe te laten, ook omdat jullie relationele verstandhouding veranderd kan zijn.

Hoe je dat doet?

"Een 'juiste' aanpak bestaat niet. Elke lotgenoot doet dat op haar of zijn eigen manier", vertelt seksuoloog Sara Taels. "Maar ik geef graag een paar tips."

"Neem alle tijd die je nodig hebt, en bepaal je eigen ritme. Even belangrijk is dat je met je partner je gevoelens deelt, of erover praat met iemand die je vertrouwt. Communicatie is heel belangrijk. En: verbreed je blik op seksualiteit. Intimiteit is deel van je seksualiteit en kan vaak veel voldoening en troost bieden. Onderzoek ook je eigen seksuele beleving en noden na de behandeling. Welke beweging voelt aangenaam? Waar kun je alleen een zachte aanraking verdragen, en waar haal je plezier uit iets meer druk? Durf gerust hulpmiddelen inschakelen die je stapsgewijs laten kennismaken met je nieuwe lichaam. Zo is er de Inspire-lijn van Pabo, speciaal ontwikkeld in zachte silicone om op zachte wijze je nieuwe seksuele grenzen te verkennen. Want ook met of na borstkanker heb je recht op seksualiteit, op jouw voorwaarden."

Heb je vragen over seksualiteit na borstkanker? Aarzel dan niet om contact op te nemen.

Dit artikel verscheen in de achtste editie van het Think Pink magazine (2016 - 2017).