S-Magazine interviewde Dr Crombez borstkankerspecialist

Het leven zoals het is, de rubriek in S-Magazine, die de medische en ethische aspecten van het werk van een specialist(e) in het ziekenhuis belicht, bracht in april een uitgebreid interview met Dr Crombez, borstkankerspecialist. Door: Bart Vandormael, S-Magazine 04-2013 Foto's: J. Herregods

Bestaat er dan veel onwetendheid over de vreselijke ziekte? “Jazeker,” antwoordt oncoloog Roger Crombez van het AZ Sint-Lucas in Brugge, die heeft meegewerkt aan de inhoudelijke invulling van de Think Pink website. “Er is grote nood aan informatie. Mensen gaan wel op zoek naar informatie, bijvoorbeeld bij kennissen of op het internet, maar die informatie is niet altijd even betrouwbaar. We willen hen niet onnodig angst aanjagen, noch valse hoop bieden. We willen in de eerste plaats correcte informatie verschaffen. Er is veel onwetendheid rond borstkanker en er bestaan hardnekkige misverstanden. Veel mensen geloven dat je voor je 40ste geen borstkanker kan krijgen of denken dat de kanker voor patiënten op latere leeftijd veel goedaardiger is. Fout, dus!” Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van borstkanker? Roger Crombez: “Een belangrijke oorzaak is de vergrijzing. Vrouwen worden steeds ouder en lopen daardoor een hoger risico op borstkanker. Naarmate de leeftijd vordert, zo weten we vandaag, neemt het risico op borstkanker toe. Zeker tot de leeftijd van 80 jaar. Ook andere factoren spelen mee: vrouwen die op heel jonge leeftijd ongesteld worden of heel laat in de menopauze zijn getreden, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van borstkanker. Idem dito voor vrouwen die gedurende een lange tijd een hormonale kuur volgen na de menopauze. In vijf à acht procent van alle gevallen gaat het om genetisch voorbestemde kanker. Roken en zwaarlijvigheid zijn belastende factoren, maar wegen minder door dan de boven vermelde factoren. Bij veel kankervormen is de levensstijl van cruciaal belang, niet zo bij borstkanker. Roken, ongezond eten en overmatig alcoholverbruik verhogen het risico op borstkanker, maar het zijn risicofactoren die door een gezonde levensstijl kunnen teruggedrongen worden.” Hoe wordt borstkanker behandeld? Roger Crombez: “Op het ogenblik dat de borstkanker wordt ontdekt, neemt de arts een biopsie en onderzoekt hij of de patiënt gevoelig is voor hormonale beïnvloeding. De meeste patiënten ondergaan in eerste instantie een operatie van de borst en oksel. Doorgaans gaat het om een borstsparende ingreep en wordt de schildwachtklier in de oksel weggenomen, wat veel minder traumatisch is dan de amputatie van de borst en de volledige uitruiming van de oksel. Die laatste ingrepen waren vroeger de norm. Een deel van de patiënten krijgt na de operatie nog die chemotherapie of hormonale therapie. Of Herceptin, een relatief nieuw medicijn. Het wordt eenmaal om de drie weken toegediend, gedurende een jaar. Voorwaarde is wel dat de tumor een receptor heeft voor Herceptin, dat de patiënt chemotherapie krijgt, dat de tumor groter is dan één centimeter of dat er aantasting van de okselklieren aanwezig is. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn de toepassingsmogelijkheden duidelijk uitgebreider, wat trouwens ook geldt voor andere nieuwe therapieën zoals Tyverb of Avastin. Patiënten die in aanmerking komen voor Herceptin, hebben over het algemeen een slechtere prognose, maar het medicijn vlakt die slechtere prognose als het ware uit. Na een jaar hebben patiënten zelfs een hogere levensverwachting dan patiënten die geen Herceptin krijgen.” Meer en meer beseffen we dat borstkanker ook kan voorkomen bij mannen. Roger Crombez: “Het aantal mannen met borstkanker vertegenwoordigt slechts één procent van het totale aantal borstkankerpatiënten. De oorzaken zijn bij hen minder duidelijk dan bij vrouwen. Aangenomen wordt dat hormonale verstoring en omgevingsfactoren een rol spelen, maar helemaal zeker is dat niet. Doordat het aantal patiënten zo klein is, worden er geen grote epidemiologische studies rond gedaan. De behandeling van mannelijke patiënten lijkt wel op die van vrouwen. Belangrijk om weten is dat borstkanker bij mannen zich doorgaans reeds in een vergevorderd stadium bevindt wanneer de tumor wordt ontdekt. Dat maakt de kans op genezing kleiner en de ingreep vaak ingrijpender. Mogelijk bestaan er meer doeltreffende behandelingen, maar er zou grootschalig onderzoek moeten komen om daar zekerheid over te krijgen. Daar is de ziekte bij mannen echter een beetje te zeldzaam voor. Jammer, in zekere zin, al zou ik nu ook niet willen dat de ziekte meer wijdverspreid geraakt.” Gebeurt er veel wetenschappelijk onderzoeknaar borstkanker in het algemeen? Roger Crombez: “O, zeker. Geen enkele tumor wordt uitvoeriger onderzocht dan borstkanker, denk ik. De resultaten mogen er trouwens best wezen. Herceptin, bijvoorbeeld, heeft voor een echte doorbraak gezorgd in het onderzoek. Ook nieuwe hormonale middelen hebben hun intrede gedaan. Wat stilaan doorgang begint te vinden, zijn moleculaire behandelingen onder de vorm van pillen die de signaaloverdracht in kankercellen afremmen. Het nadeel van die behandelingen is dat ze niet voor alle kankerpatiënten geschikt zijn, enkel voor bepaalde groepen. De medicatie is ook vreselijk duur. Maar dat kan nog veranderen,want in het moleculair onderzoek wordt bijna op dagelijkse basis vooruitgang geboekt. In de toekomst zullen de vondsten elkaar nog sneller opvolgen, omdat de technieken voor het voeren van onderzoek verbeteren, vooral sinds de realisatie van het ‘Human Genome Project’. De klassieke cytotoxische chemotherapie, daar verwacht ik niet zoveel evolutie meer in. Het belangrijkste verschil met pakweg 20 jaar geleden is dat die therapie een pak goedkoper is geworden, zeker in vergelijking met de kostprijs van de nieuwere medicatie.” Klopt het dat vrouwen die langer dan 4,5 jaar nachtwerk doen voor hun eerste zwangerschap twee keer meer kans op borstkanker hebbendan het gemiddelde? Dat zou moeten blijken uit een Franse studie die is verschenen in hetInternational Journal of Cancer. Een Britse studie in het British Journal of Cancer komt tot vergelijkbare resultaten. Roger Crombez: “Vrouwen die nachtwerk doen of steward zijn aan boord van een vliegtuig, kunnen een verstoord bioritme krijgen met veranderingen in de melatonineaanmaak in de hersenen, wat dan weer een impact zou kunnen hebben op het borstweefsel. Ik spreek wel in de voorwaardelijke wijze, want het probleem met dit onderzoek is dat er een relatief kleine groep vrouwen is getest (de Franse vorsers onderzochten ruim 1200 vrouwen met borstkanker en 1300 zonder borstkanker, nvdr). Ik besteed er niet al te veel aandacht aan.” Volgens een andere wetenschappelijke studie verlaagt lichamelijke inspanning tijdens de vruchtbare jaren en na demenopauze dan weer de kans op borstkanker. Roger Crombez: “Dat is zo. Zowel lichaamsbeweging als een normaal lichaamsgewicht maken je sterker tegen borstkanker. Vrouwen die al borstkanker hebben gehad, hebben een beduidend kleinere kans op herval als ze regelmatig aan lichaamsbeweging doen en op hun gewicht letten. Jammer genoeg zijn weinig vrouwen daarvan op de hoogte. Ik heb weet van enkele programma’s om vrouwen na borstkanker terug fysiek actief te krijgen, maar de boodschap is duidelijk nog niet goed doorgedrongen bij het gros van de bevolking. De intensiteit van de lichamelijke inspanning is niet direct gecorreleerd met de mate van vermindering van het borstkankerrisico. Het gunstige effect wordt echter volledig tenietgedaan wanneer je lichaamsgewicht weer aanzienlijk de hoogte in gaat.” Think Pink schenkt opvallend veel aandacht aan de psycho-sociale gevolgen van kanker. Worden die gevolgen onderschat? Roger Crombez: “Kanker kan zeer ernstige psychologische problemen teweegbrengen. Niet omgekeerd: het is niet zo dat psychologische problemen aanleiding geven tot kanker. Patiënten worstelen met allerlei vragen: waarom krijg ik kanker, wat gaat er met mij gebeuren, ga ik de ziekte overleven, wat gebeurt er met mijn relatie of huwelijk en mijn kinderen? In de meeste ziekenhuizen worden patiënten met borstkanker in contact gebracht met een psycholoog. Die kan adviseren om een patiënt in therapie te laten gaan. Dankzij het subsidieprogramma van minister Laurette Onkelinx is er meer plaats gekomen voor