Leven na borstkanker
Dit is een "goed nieuws" hoofdstuk. Je hebt nu alle voorgeschreven behandelingen achter de rug en de dokters geven je goede hoop voor de toekomst.
Dit is een "goed nieuws" hoofdstuk. Je hebt nu alle voorgeschreven behandelingen achter de rug en de dokters geven je goede hoop voor de toekomst. De ziekte is nu weg en je leven zal geleidelijk aan weer moeten worden zoals het was voor je ziek werd.
In het ziekenhuis hoef je alleen nog te zijn voor regelmatige controles. Na alle ellende van de voorbije maanden is dit een positief moment in je leven. Je kunt nu uitkijken naar speciale geschenk dat je behandeling je heeft geschonken: tijd. Nu moet je verder onder het motto: "Ik zeg ja tegen alle kansen die zich aanbieden. Ik stel niets meer uit tot morgen!"
Maar ondanks al deze redenen om blij te zijn en de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien, is het goed mogelijk dat jij je helemaal niet zo optimistisch of boordevol vertrouwen voelt. Het kan zeker dat je nog steeds met angst zit over de toekomst, dat je nog steeds je twijfels hebt over de goede afloop van jouw ziekte.
Als je fysieke behandeling voorbij is en je het ziekenhuis mag verlaten of als je dagelijkse of wekelijkse ziekenhuisbezoeken achter de rug zijn, kan je emotionele herstel beginnen. Familieleden en vrienden feliciteren je omdat de frequentie van je controles afneemt, ze zijn allemaal blij dat het je zo goed gaat. Objectief bekeken hebben ze natuurlijk helemaal gelijk. Maar jou kan het ziekenhuis ook een zeker veiligheidsgevoel geven, een gevoel dat nu plotseling wegvalt. Misschien voel je je aan je lot overgelaten nu je niet meer zo vaak naar het ziekenhuis hoeft. Ook het feit dat je niet meer zo vaak wordt gecontroleerd kan je meer angst doen krijgen over wat er in je lichaam (ongezien) gebeurt. Familie en vrienden kunnen het moeilijk hebben om jouw gevoelens hierover te begrijpen, en weten niet hoe te reageren.
Familie en vrienden
Ook al was jij ziek, misschien moet je na je behandeling niet alleen afrekenen met je eigen gevoelens, maar ook met die van familie en vrienden. Ook zij kunnen nog steeds ongerust zijn over jouw toekomst. Het is mogelijk dat ze zich onwennig voelen, dat ze niet weten wat ze moeten of kunnen zeggen. Misschien zijn ze boos of voelen ze zich schuldig dat jij en niet zij kanker hebben gekregen. Je familie en vrienden proberen misschien om deze gevoelens voor jou te verbergen omdat ze denken dat je zo al genoeg problemen hebt. Maar het kan wel dat hun gevoelens de normale omgang met jou verstoren.
Als je de indruk krijgt dat je familieleden bang zijn om te praten over je ziekte, kun je proberen deze barrière te doorbreken met open, directe vragen die verder gaan dan "Hoe gaat het met je?" Sommige mensen sturen erop aan je te horen zeggen dat je genezen bent. Meestal is het zo dat dit antwoord pas jaren na de oorspronkelijke behandeling kan worden gegeven. Hierover ben je het best eerlijk en dus vertel je het ook zo aan de mensen, zelfs al is duidelijk dat ze dit antwoord eigenlijk liever niet horen.
Soms kunnen er problemen ontstaan, zelfs in zeer goede, liefdevolle relaties, door een andere verwachting over de toekomst. Zo kan het zijn dat, ondanks een eerder onzekere prognose, de ene partner heel erg optimistisch is en de andere partner zich ten volle bewust is van de risico's. Als dit zich bij jou voordoet, kan het een goed idee zijn om te situatie zoals ze werkelijk is te bespreken in bijzijn van een arts of iemand anders uit het medisch team.
Kinderen
Kinderen hebben hoe dan ook geleden onder jouw ziekte. Vooral jonge kinderen kunnen problemen hebben om fantasie en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden en zichzelf de schuld geven van wat jou overkomen is. Zelfs al heb je hen alles goed uitgelegd ten tijde van je diagnose, toch kan het nodig zijn nu duidelijk te vertellen dat je aan de beterhand bent en hen herhaaldelijk hiervan te verzekeren.
Kinderen kunnen het moeilijk hebben om de juiste woorden te vinden en oudere kinderen kunnen opkroppen. Stel hen daarom directe, open vragen en laat hen alles vragen wat ze willen weten over je ziekte. Kleinere kinderen kunnen steeds opnieuw dezelfde vragen stellen, geef altijd opnieuw geduldig antwoord. Soms kunnen kinderen testen of je nog steeds van hen houdt: ze dagen je uit om te zien hoe je reageert.
Vooral tieners kunnen het moeilijk hebben omdat ze het gevoel hebben dat het gezin weer volop beslag op hen legt, net als ze zich beginnen los te maken van het gezin. Het normale rebelse gedrag kan daardoor moeilijker worden, zowel voor henzelf als voor jou.
Sommige mensen zijn bang voor negatieve gevoelens. Ze denken dat ze een weerslag hebben op hun herstel. Nochtans hebben zelfs de meest positief ingestelde patiënten af en toe negatieve gevoelens. Niemand kan altijd voor de volle 100 % positief zijn. Het is dus niet nodig om jezelf te forceren en de vrolijke Frans (Francine?) uit te hangen als je het in werkelijkheid moeilijk hebt.
Wat niet goed is, is dat je gefixeerd raakt op één emotie. Dat merk je als je weken of maanden na je therapie toch nog constant met dezelfde gedachten in je hoofd zit en je niet in staat bent structuur in je dag te brengen of terug te keren naar je normale leven. Gevoelens die ervoor kunnen zorgen dat je je leven niet opnieuw in handen kunt nemen zijn:
Woede
Woede is een natuurlijke reactie op verlies. Als kankerpatiënt ervaar je heel wat verliezen, zoals het verlies van controle over je eigen lichaam en gezondheid, het verlies van sommige vaardigheden (dingen die je vroeger kon en nu niet meer). Daarenboven kun je boos en opstandig zijn omdat deze ziekte jou overkomt.
Ook vrienden en familieleden kunnen gevoelens van boosheid koesteren. Mensen zijn boos als iemand hen verlaat. Als iemand een ernstige ziekte krijgt zoals kanker kunnen ze het gevoel krijgen dat ze verlaten worden. Dit kan een zeer pijnlijke ervaring zijn, vooral ook omdat mensen zich ook slecht kunnen voelen omdat ze boos zijn.
Nochtans kan je woede ook energie leveren om jezelf te steunen. De woede over je ziekte kan je helpen om uit te maken wat je wil en wat je niet wil in je leven. Sommige mensen worden er assertiever door. Dingen die hen vroeger stress bezorgden, kunnen nu veel minder belangrijk zijn. Als kankerpatiënt heb je het recht om boos te zijn over wat er met je gebeurt. Je hoeft jezelf je gevoelens van kwaadheid dan ook niet kwalijk te nemen. Het is goed om die kwaadheid voor jezelf toe te geven en misschien ook te vertellen aan mensen die je vertrouwt. Alleen al luidop zeggen "Ik ben kwaad" kan een opluchting zijn. Als je gevoelens als kwaadheid opkropt, kunnen ze problemen veroorzaken als depressie, hopeloosheid, vermoeidheid en moedeloosheid.
Depressie
Als je je slecht en depressief voelt, kan het helpen om na te denken over de gevoelens of ervaringen die je in deze toestand brachten. Het is mogelijk dat je jezelf kwalijk neemt dat je kanker hebt gekregen, dat je woedend bent maar deze woede aan niemand kwijt kan. Of misschien voel je gewoon heel veel verdriet omdat je deze ziekte hebt gekregen. Droefheid kan soms veranderen in depressie. Denk je dat je in een depressie verzeild raakt? Praat hier dan over met een arts of een andere hulpverlener. Hij/Zij kan je misschien helpen of doorverwijzen naar iemand die mensen met kanker emotioneel begeleidt.
Het is normaal dat je af en toe gedeprimeerd bent tijdens je strijd tegen kanker. Probeer je bewust te zijn en blijven van je noden en probeer er zoveel mogelijk aan te voldoen.
Gezonde houdingen
Mensen denken vaak dat een sterke, positieve houding hen helpt te herstellen. Wetenschappelijk is hiervoor nog geen echt het bewijs geleverd. Vele psychologen en psychiaters zijn het erover eens dat de beste manier om de ziekte te verwerken erin bestaat alle gevoelens die de diagnose met zich meebrengt door te maken. Het is gezond om de gevoelens van woede, onrust, droefheid door te maken en te overwinnen en nadien je leven verder te zetten.
Heel wat mensen die kanker hadden en overleefden, zeggen dat ze na hun ziekte gelukkiger zijn dan ervoor. Kanker heeft hen geleerd hun leven anders in te richten, dingen te doen die ze willen doen en niet uit te stellen tot later. Ze hebben ook hun echte vrienden leren kennen. Vaak zijn de banden dieper en sterker dan voordien. Sommige ex-patiënten zeggen ook dat kanker hen heeft geleerd naar hun eigen behoeften te kijken en niet altijd de noden van anderen op de eerste plaats te zetten.
Klachten
Als je denkt dat je bepaalde symptomen hebt - die je voordien niet had - of als je denkt dat er iets mis is met je gezondheid, ben je niet verplicht te wachten tot je volgende controlebezoek aan het ziekenhuis. Als je klachten hebt waarover je je ongerust maakt, aarzel dan niet om langs te gaan bij je huisarts. Hij/Zij is het best geplaatst om je klachten te evalueren en je indien nodig door te sturen naar specialisten.
Voor sommige lotgenoten komt er een moment waarop hun kanker terugkeert en ze opnieuw in behandeling moeten. Dit kan een verschrikkelijke ervaring zijn. Toch hoeft dit niet te betekenen dat je moet wanhopen. Heel vaak kan een tweede of derde voorkomen van kanker net zo goed behandeld worden als een eerste.
In sommige gevallen kan de terugkeer van kanker betekenen dat een definitieve genezing niet meer kan. Op dit ogenblik kan de arts je een palliatieve behandeling voorstellen. Dit kan een zeer beangstigende periode zijn. De nood aan extra steun kan heel groot worden. Zoek zeker verdere hulp als je je in deze situatie bevindt. Praat met je arts of met een andere hulpverlener.
Voor sommige mensen komt er een moment waarop hun kanker terugkeert en ze opnieuw in behandeling moeten. Dit kan een verschrikkelijke ervaring zijn. Toch hoeft dit niet te betekenen dat je moet beginnen wanhopen. Heel vaak kan een tweede of derde voorkomen van kanker zo goed behandeld worden als een eerste. In sommige gevallen kan het zijn dat de terugkeer van de kanker meteen ook betekent dat een definitieve genezing niet meer tot de mogelijkheden behoort. Op dit ogenblik kan de arts je een palliatieve behandeling voorstellen. Dit kan een zeer beangstigende periode voor je zijn en de nood aan extra steun kan op dit ogenblik heel groot worden. Als je je in deze situatie bevindt, moet je dan ook verdere hulp zoeken. Praat daarover met je arts of met een andere hulpverlener.
Heel wat mensen vinden baat bij aanvullende behandelingen om hun stress te verlichten en de kwaliteit van hun leven te verhogen in deze belangrijke herstelperiode. Relaxatie Relaxatie is een zeer afdoend middel om om te gaan met stress. Relaxatie-oefeningen zijn meestal gebaseerd op oefeningen om de ademhaling te controleren en/of op beurtelings spannen en ontspannen van de spieren. Het is mogelijk dat je verschillende methodes moet uitproberen, vooraleer je ontdekt waaraan je zelf het meeste hebt. 's Avonds doe je beter geen relaxatie-oefeningen, tenzij je speciale oefeningen doet die erop gericht zijn beter te slapen. Relaxatie kan je leren via een boek, maar ook bij een therapeut. Voeding Voeding kan een belangrijke rol spelen in je herstel. Als je tijdens je behandeling veel gewicht bent verloren, is het van belang dit gewicht nu opnieuw bij te winnen. Hiervoor kan je tijdelijk aangeraden worden meer vetstoffen te eten (b.v. veel boter smeren). Nadien wordt het advies gegeven om alles met mate te eten. Een gezond dieet bestaat uit voeding met veel natuurlijke vezels en granen, veel groenten en fruit, veel vis en kip en weinig rood vlees. Ook niet overdrijven met suiker, zout, koffie, thee en alcohol.
Als de therapie voorbij is, willen de meeste mensen zo snel mogelijk hun oude leven weer opnemen en bijvoorbeeld opnieuw gaan werken. Nochtans zal het vaak zo zijn dat je nog niet onmiddellijk hetzelfde aankan als je vóór je behandeling aankon. Vele ex-patiënten hebben jaren na hun behandeling nog steeds last van vermoeidheid. Het is van zeer groot belang in deze periode om niet te proberen de dingen te forceren, doe het eerder rustig aan en luister naar de seinen van je lichaam. Doe ook niet alsof je je uitstekend voelt als dat in werkelijkheid niet zo is. Kanker eist ook een zware emotionele tol. Vele mensen hebben na afloop van hun behandeling verschillende maanden nodig om zich aan te passen aan de situatie, erover na te denken en te beslissen hoe ze hun leven verder willen inrichten. Omdat dit proces bij de ene mens al langer duurt dan bij de andere, valt het ook moeilijk objectief vast te stellen wanneer iemand weer aan het werk kan. Sommige mensen kunnen niet snel genoeg herbeginnen. Opnieuw aan het werk gaan betekent een enorme stap op weg naar een leven zonder kanker. Sommigen moeten snel weer aan het werk omdat ze in hun levensonderhoud moeten kunnen voorzien. Anderen willen nadenken over hun leven. Er zijn ook mensen die erin slagen om tijdens hun behandeling te blijven werken. De effecten van de behandeling op jou persoonlijk zullen natuurlijk hun weerslag hebben op jouw beslissing. De terugkeer naar het werk is voor velen een mijlpaal in hun herstelproces: het is een terugkeer naar hun leven zoals het was voor ze ziek werden, het helpt om aan andere dingen te denken dan aan je gezondheid en brengt opnieuw structuur en een gevoel van zekerheid in het dagelijkse leven. Vooraleer je weer aan de slag gaat, denk je best na over de manier waarop je je zal opstellen tegenover collega's. Soms heb je weinig of niets gehoord van je collega's in de periode dat je ziek was, soms zullen de collega's doen alsof er niets is gebeurd en niets zeggen of vragen over je ziekte. Hierdoor kan je je teleurgesteld en geïsoleerd voelen. Probeer er evenwel rekening mee te houden dat ze waarschijnlijk gewoon niet goed weten wat ze moeten of mogen zeggen of vragen. Het is niet omdat ze niet geïnteresseerd zijn, maar gewoon omdat ze niet weten hoe zich te gedragen. Bereid je ook voor op de mogelijkheid dat je werkgever - met de beste bedoelingen - kan komen aandraven met het idee je voortaan lichter werk te geven of met het voorstel voor een vervroegde pensionering. Als je hiermee niet akkoord gaat, moet je dat zeker dadelijk zeggen. Het kan wel een goed idee zijn om het werk eerst parttime te hervatten. Hierover kan je praten met de arts van je ziekenfonds en met je werkgever.