Kankerscreening in Vlaanderen loont. Het bevolkingsonderzoek is een goede investering voor onze bevolking

Het bevolkingsonderzoek naar borst-, baarmoederhals- en darmkanker in Vlaanderen is een goede investering voor onze bevolking. Onderzoekers van de UGent en de VUB hebben, onder leiding van de professoren Lieven Annemans (UGent) en Koen Putman (VUB), berekend hoe de baten en kosten van de bevolkingsonderzoeken zich tegenover elkaar verhouden. Het is de eerste keer dat in Vlaanderen de kosten-baten van screening zo grondig werden doorgelicht. Daarbij werden niet alleen de voordelen van screening meegenomen, maar ook de nadelen. De uitkomst van dit grondige onderzoek creëert een overtuigend draagvlak voor een verderzetting van de bevolkingsonderzoeken. Daarbij moeten we attent blijven voor de voortdurende ontwikkeling van de technieken voor de screening en de behandeling van kanker. We zullen het bevolkingsonderzoek blijvend monitoren en evalueren” aldus Jo Vandeurzen, Vlaams minister van volksgezondheid in een persmededeling. In totaal kunnen over een periode van 20 jaar naar schatting 10.700 overlijdens ten gevolge van kanker worden vermeden (respectievelijk 3.100, 1.300 en 6.300 voor baarmoederhals-, borst- en darmkanker). Doordat veel van die overlijdens zich op relatief jonge leeftijd voordoen resulteert dit in een winst van 69.000 gezonde levensjaren voor onze bevolking. Daar staat desalniettemin een kost tegenover. De investeringskost[1] van het bevolkingsonderzoek wordt geschat op ongeveer 125 miljoen euro op 20 jaar (13, 54 en 58 miljoen voor baarmoederhals-, borst- en darmkanker respectievelijk). De verhouding tussen de kosten enerzijds en de winst aan gezondheidszorg is volgens de onderzoekers zeker aanvaardbaar en in overeenstemming met de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie. De kost per gewonnen gezond levensjaar bedraagt 15.000 euro voor screenen naar baarmoederhalskanker, 23.000 euro voor borstkanker en slechts 3.000 euro voor darmkanker. Ter vergelijking, innovatieve geneesmiddelen voor de behandeling van kanker die de jongste jaren werden vergoed door de ziekteverzekering kosten tussen 25.000€ en 50.000€ per gewonnen gezond levensjaar. Prof. Annemans: “We kunnen als maatschappij uiteraard niet al ons geld aan gezondheidszorg besteden. Daarom moeten we er over waken dat we met het beschikbare geld zo veel mogelijk gezonde levensverwachting winnen voor de populatie door te investeren in die vormen van preventie en behandeling die voldoende gezondheidswinst opleveren per geïnvesteerde euro. Investeren in kankerscreening kost geld, blijkt uit ons onderzoek, maar het resulteert in een grote gezondheidswinst.” Eerste doorlichting kosten-baten van screening in Vlaanderen De voordelen zijn evident. In het geval van baarmoederhalskanker heeft de screening als doel het voorstadium van de kanker te ontdekken. Bij borstkanker gaat het over het ontdekken van de kanker in een vroegtijdig stadium zodat sneller kan worden ingegrepen en uitzaaiingen worden vermeden. Bij screening naar darmkanker doet men beide. Men kan poliepen ontdekken die later tot kanker zouden evolueren of men kan reeds bestaande darmkanker vroegtijdig ontdekken. Maar screenen heeft ook nadelen. Ten eerste is de test niet altijd perfect. Er is een kleine kans dat er volgens de test niets aan de hand is terwijl er zich wel degelijk een probleem voordoet. Omgekeerd kan ook: de test geeft aan dat er sprake is van kanker, maar dat blijkt achteraf niet correct te zijn. In het eerste geval denkt men onterecht veilig te zijn, in het tweede geval moet men een korte periode met onnodige angsten doorstaan. En hoewel de screening gratis is, kosten de verdere onderzoeken wel geld aan de mensen en aan de overheid. Prof. Putman: “We hebben erover gewaakt om de gevolgen van die nadelen ook expliciet te verwerken in onze berekeningen. Dat het uiteindelijke resultaat positief is, betekent dat de voordelen de nadelen ruim overstijgen.”